Ngày nhỏ, mỗi khi Tết đến gần, tôi lại đếm từng ngày. Không phải vì mong chờ bao lì xì đỏ hay những món ăn đặc biệt, mà vì đó là lúc cả nhà thu xếp để về quê - nơi có ông bà, cô chú, họ hàng... và cả một khoảng trời tuổi thơ của tôi.
Tôi sinh ra và lớn lên ở Sài Gòn. Quê tôi ở tận Nam Định, một vùng quê Bắc Bộ yên bình với những cánh đồng trải dài, với mùi khói bếp củi và tiếng gà gáy sáng. Mỗi năm, hành trình từ Nam ra Bắc dài dằng dặc, nhưng đối với đứa trẻ như tôi ngày ấy, đó chẳng phải là mệt nhọc - mà là một cuộc phiêu lưu. Tôi háo hức được ngồi trên chuyến tàu lửa chạy xuyên đêm, áp mặt vào khung cửa kính lạnh buốt, nhìn những dãy phố, những ngọn đèn đường bỏ lại phía sau.
Về đến quê, niềm vui ùa đến như một cơn gió lành. Ông bà đứng ở sân, mỉm cười hiền hậu. Căn nhà ngói đỏ, sân gạch loang lổ rêu, chiếc ấm nhôm đặt trên bếp than hồng... tất cả như chẳng hề thay đổi qua năm tháng. Ở đó, tôi được sống những ngày giản dị mà trọn vẹn: chạy nhảy cùng mấy đứa em họ, ra đồng bắt chuột, nghịch đất, ngồi quây quần gói bánh chưng...
Tết quê ngày ấy ấm áp lạ kỳ. Mọi người chào nhau bằng nụ cười thật lòng, hỏi han nhau những câu không hề xã giao. Trong cái se lạnh miền Bắc, chỉ cần ngồi quanh bếp lửa, chuyền tay nhau củ khoai nóng, là đã thấy cả năm như được an ủi.
Rồi thời gian trôi. Tôi lớn lên, ông bà già đi, và Tết dần mang một gương mặt khác. Giờ đây, khi nghĩ đến việc về quê, tôi thấy lòng mình nặng nề hơn là háo hức. Hành trình vẫn dài như xưa, nhưng không còn là một chuyến phiêu lưu. Đó là những ngày lo đặt vé máy bay, sắp xếp chi phí, tính toán đủ thứ. Mỗi lần về, vali không chỉ đầy quần áo mà còn chất nặng những thứ gọi là "nghĩa vụ" - tiền lì xì, quà biếu, chút quà bánh đặc sản Sài Gòn.
Và rồi, khi đặt chân xuống sân quê, tôi thấy mọi thứ vẫn quen thuộc nhưng không còn như cũ. Nụ cười chào đón vẫn có, nhưng ánh mắt đã khác. Câu chuyện quanh mâm cơm ít còn nhắc về những chuyện vụn vặt ngày xưa, thay vào đó là những câu hỏi về công việc, thu nhập, đất cát, chuyện nhà cửa. Lũ em họ ngày nào giờ cũng đã lớn, ít nói hơn, mỗi người bận rộn với công việc của mình.
Cái không khí Tết xưa - cái cảm giác thuộc về, gần gũi và chân thành - hình như đã bị cuốn trôi bởi thời gian. Bởi khoảng cách, sự khác biệt lối sống, và cả những kỳ vọng vô hình đè nặng lên vai người "ở Sài Gòn về".
Không biết từ bao giờ, tôi thôi mong ngóng Tết để được về quê. Có lẽ, vì tôi sợ cảm giác hụt hẫng khi nhận ra mọi thứ đã đổi thay. Sợ gặp họ hàng mà câu chuyện chỉ quanh quẩn "lương giờ bao nhiêu?", "khi nào đẻ thêm đứa nữa?", "mua mấy cái nhà rồi?". Sợ mình trở thành một người khách trong chính ngôi nhà từng là nơi chở che, gắn bó. Sợ nhìn thấy khoảng cách vô hình giữa mình và những người từng thân thiết.
Ngày nhỏ, về quê là trở về. Giờ đây, nó giống như một cuộc thăm viếng ngắn ngủi. Và rồi, lâu dần, tôi cũng thôi không về nữa.
Nhưng mỗi khi gió Tết ùa về, trong lòng tôi vẫn nghe thấy tiếng bánh chưng sôi, thấy mình bé lại, chạy lon ton giữa sân gạch ướt sương, và nghe tiếng ông bà gọi vào ăn cơm. Những ký ức ấy, dù không thể níu giữ, vẫn ở đó - như một phần đời tôi đã đi qua, không còn nguyên vẹn, nhưng chưa bao giờ biến mất.
Có những nơi từng là tổ ấm, từng là nơi ta chạy đến bằng cả trái tim. Nhưng rồi cuộc sống đổi thay, lòng người đổi thay, và chính ta... cũng đổi thay.
Không phải ai rời đi cũng muốn xa. Nhưng không phải ai ở lại cũng còn giống như xưa.